Wat is de Europese Raad?
Dit EU-orgaan ken je waarschijnlijk wel, onder een andere naam. Wanneer er wordt vergaderd in de Europese Raad gaat het in het nieuws vaak over 'een EU-top'. Tijdens zo'n top vergaderen de regeringsleiders van de 27 lidstaten van de EU en de Voorzitter van de Europese Commissie onder voorzitterschap van de Portugese oud-premier António Costa in Brussel.
Taken
Officieel houden ze deze overleggen om de algemene politieke beleidslijnen van de EU te bepalen. Maar steeds vaker stuurt de Europese Raad ook concrete politieke plannen aan en lossen ze op topniveau crises op, zoals de coronacrisis en de Brexit.
Zo ook bijvoorbeeld het migratiedebat in Europa. Verschillende Europese leiders merkten dat een deel van hun kiezers strengere maatregelen wilden zien. Die boodschap namen ze mee naar de EU-top van oktober 2024. Daarop kwam de Europese Commissie, het dagelijks bestuur van de Unie, met nieuwe plannen. Die moesten natuurlijk weer in de lidstaten worden besproken.
Sinds juli 2024 is het minister-president Dick Schoof die als lid van de Europese Raad aanschuift. Daarvoor was het bijna 14 jaar lang voormalig minister-president Mark Rutte die naast de Nederlandse vlag zat. In die periode bleek uit onderzoek dat Nederland veel invloed had en zelfs lange tijd "boven zijn gewicht bokste".
Wat is de Raad van de EU?
Ook dit EU-orgaan kent in het nieuws soms een andere naam: de raad van ministers. Binnen deze Raad komende ministers van de 27 lidstaten per thema samen om te onderhandelen over Europees beleid. Gaat het bijvoorbeeld over landbouwbeleid, dan komen de landbouwministers in Brussel vergaderen. Voor Nederland betekent dat momenteel: minister Femke Wiersma (BBB).
Femke Wiersma tijdens een meeting met Eurocommissaris Wopke Hoekstra in Brussel. Bron foto: Europese Unie, 2024.
Deze ministers hebben ook nationale knopen door te hakken en kunnen daarom niet altijd in Brussel bezig zijn met onderhandelen. Daarom heeft iedere lidstaat een zogenaamde 'permanente vertegenwoordiging' (PV) in Brussel. Dat is een soort ambassade. Daar werken ambtenaren die het werk van de ministers voorbereiden. Op de Nederlandse PV werken 120 medewerkers onder leiding van de ‘permanent vertegenwoordiger’, Pieter-Jan Kleiweg de Zwaan.
Wetgeving maken
Voordat Europese wetsvoorstellen op het bordje van de ministers belanden, wordt er lang onderhandeld tussen ambtenaren uit alle lidstaten, die alle artikelen uit een wetsvoorstel één voor één langsgaan. Dat zijn er meestal tientallen, en meestal heeft volgens de regels geen enkel land een veto, maar moet er een meerderheid worden gevonden voor elk tekstvoorstel. Dat is tussen 27 landen soms best een proces.
En dan is er nog de rol van het Europees Parlement: voordat een EU-wet feit is, moeten de nationale ministers in deze Raad én een meerderheid in het Europees Parlement allebei akkoord zijn.
Wat is de Raad van Europa?
De Raad van Europa (RvE) is een andere internationale organisatie dan de Europese Unie. Hoewel de naam lijkt op de twee eerder genoemde EU-instellingen, is de Raad van Europa dus geen onderdeel van de Europese Unie.
De EU werd na de tweede oorlog opgericht om via economische afhankelijkheid tussen Europese landen een nieuwe oorlog te voorkomen. De Raad van Europa werd rond dezelfde tijd opgericht om Europese waarden zoals democratie, mensenrechten en de rechtsstaat te beschermen.
Leden
46 Europese landen zijn lid van de RvE. Alle EU-lidstaten in elk geval, en het VK en Noorwegen, die geen lid zijn van de EU. En daarnaast zijn een aantal (ook niet-Europese) landen 'waarnemer', zoals Georgië en Azerbeidzjan. Dit betekent dat ze in vergaderingen mee mogen praten, maar niet mogen stemmen.
