Welke landen zijn lid van de Europese Unie?

Er zijn 27 Europese landen lid van de EU. Tot begin 2020 waren dat er nog 28, toen het Verenigd Koninkrijk via een referendum besloot om de Unie te verlaten. De laatste grote uitbreiding van de EU was in 2004, toen 10 nieuwe Europese landen lid werden. De meest recente toetreding was in 2013. Toen werd Kroatië lid.

Dit zijn alle EU-lidstaten in 2025: België, Bulgarije, Cyprus, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Hongarije, Ierland, Italië, Kroatië, Letland, Litouwen, Luxemburg, Malta, Nederland, Oostenrijk, Polen, Portugal, Roemenië, Slovenië, Slowakije, Spanje, Tsjechië en Zweden.

Kaart van de EU-lidstaten in 2025. Bron foto: iStock door Lukas Kurka.

Wat is het verschil tussen de EU en het Schengengebied?

De Europese Unie (EU) en het Schengengebied worden vaak met elkaar verward, maar het zijn twee verschillende samenwerkingsverbanden in Europa. Hoewel veel landen in beide deelnemen, gelden er andere regels en lidmaatschappen.

Het Schengengebied is een zone van Europese landen die de paspoortcontroles aan hun onderlinge grenzen hebben afgeschaft. Dit betekent dat mensen – ongeacht hun nationaliteit – binnen het Schengengebied van het ene naar het andere land kunnen reizen zonder grenscontroles. Dit geldt bijvoorbeeld voor wie met de auto van Duitsland naar Frankrijk rijdt, of met de trein van Nederland naar België.

Het Schengengebied bestaat uit 29 landen, waarvan de meeste ook EU-lid zijn. Maar er zijn uitzonderingen:

• Niet-EU-landen die wél Schengenlid zijn: Zwitserland, Noorwegen, IJsland en Liechtenstein.
• EU-landen die géén deel uitmaken van Schengen: Ierland en Cyprus. Ierland heeft er bewust voor gekozen niet mee te doen, terwijl Cyprus nog niet aan alle voorwaarden voldoet.

Belangrijk om te weten: ook al zijn er binnen Schengen geen grenscontroles, betekent dat niet dat er geen veiligheidsmaatregelen zijn. Landen kunnen in uitzonderlijke gevallen (bijvoorbeeld bij een crisis of een groot evenement) tijdelijk weer grenscontroles invoeren.

Welke EU-landen gebruiken de euro?

In 20 EU-lidstaten is de euro de officiële munteenheid. Samen vormen ze de eurozone. Denemarken heeft een permanente uitzondering en houdt vast aan de Deense kroon. Bulgarije, Tsjechië, Hongarije, Polen, Roemenië en Zweden doen voorlopig ook nog niet mee.

Waarom niet? Sommige landen voldoen nog niet aan de economische eisen, anderen houden liever hun eigen munt. Zweden stemde in een referendum in 2003 tegen, en Polen en Hongarije willen graag zelf de touwtjes in handen houden. Officieel moeten ze de euro ooit invoeren, maar omdat er geen harde deadline is, maken ze daar voorlopig nog geen haast mee.

Wanneer wordt Oekraïne lid van de EU?

Sinds de Russische invasie in 2022 wil Oekraïne sneller EU-lid worden. Het land is inmiddels officieel kandidaat-lidstaat. Dat betekent dat Oekraïne mag onderhandelen over EU-toetreding, net als Moldavië, Albanië, Montenegro, Noord-Macedonië, Servië en Bosnië en Herzegovina.

Dit soort toetredingsgesprekken duren meestal jaren, waarin de EU eisen stelt aan wetten, democratie, de rechtsstaat en een vrijemarkteconomie. Voor Oekraïne en Moldavië kan dit extra lang duren: Oekraïne kampt met oorlog, en in Moldavië belemmert een pro-Russische afscheidingsregio de gesprekken.

Ondanks de financiële steun van Europese regeringen vindt Nederland dat Oekraïne geen voorkeursbehandeling mag krijgen. Het land moet, net als andere kandidaat-lidstaten, eerst aan alle toetredingseisen voldoen.

Ook Turkije is sinds 1999 officieel kandidaat-lidstaat, maar de toetredingsonderhandelingen liggen sinds 2018 effectief stil vanwege zorgen over mensenrechten en de rechtsstaat.